Tín ngưỡng dân gian

Tục bán mở hàng theo tín ngưỡng dân gian

Tục lệ mua mở hàng đã xuất hiện từ rất lâu, ngay khi hình thức trao đổi, buôn bán hàng hóa ra đời thì tục lệ này đã xuất hiện. Với phong tục mở hàng, người chủ mong muốn gửi gắm vào người mở hàng để có một năm làm ăn phát đạt, buôn may bán đắt, hanh thông thuận lợi.

Thành hoàng là các danh nhân văn hóa

Các danh nhân văn hóa là những người có tư chất, nhân cách trình độ góp phần sáng tạo nên các giá trị văn hóa cho dân tộc địa phương, như tạo ra một nghề nghiệp mới, kỹ thuật mới, các hình thức sinh hoạt văn hóa mới… mà người ta thường gọi là “Tổ sư” nghề.

Thành hoàng là các nhân vật lịch sử

Các Thành hoàng là nhân vật lịch sử phần lớn là những người có thật trong lịch sử, như Hai Bà Trưng, Ngô Quyền, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Công Trứ…, nhưng cũng có vị là những nhân vật nửa thật nửa huyền thoại, như Vua Hùng, An Dương Vương, Cao Lỗ, Triệu Quang Phục…., thậm chí có những vị vốn gốc không phải là nhân thần, hay nhân vật lịch sử mà sau này được “lịch sử hóa”, “nhân vật hóa”.

Tục thờ bà Cô, ông Mãnh

Trong văn hóa tâm linh người Việt, Bà Cô Ông Mãnh là những người chết trẻ trong gia đình, dòng họ. Vì chưa tận số nên linh hồn họ vẫn chưa thể siêu thoát, tái sinh mà vẫn lưu luyến ở trần gian. Bà cô hay còn được gọi là Bà Cô Tổ hay Bà Tổ Cô là người trong gia đình, dòng họ đã ra đi từ độ tuổi 12- 18, chưa lấy chồng.

Thành hoàng có nguồn gốc Thổ thần và Nhân thần

Trong số các vị Thành hoàng không có sắc phong, ngoài các loại bị quy là “Dâm thần”, “Dị thần” thì còn không ít các Thành hoàng là Thổ thần. Có lẽ đây là loại Thành hoàng có nguồn gốc xa xưa là các Thổ thần của các thôn, làng, sau này do việc phong tặng của các triều đại phong kiến mà bị “biến mất”, nhập vào các Thành hoàng là nhân vật lịch sử hay bị loại ra khỏi loại Thành hoàng có sắc phong.

Thành hoàng có nguồn gốc Nhiên thần và Thủy thần

Thành hoàng có nguồn gốc Nhiên thần tức là các vị thần mang dạng là thần Nước (Thủy thần), thần Đất (Thổ thần), Thần Núi (Sơn thần), Thần có dạng là các con vật, đồ vật…

Phân loại Thành hoàng và Thành hoàng gốc thiên thần

Đồng bằng Bắc Bộ là cái nôi hình thành tộc Việt, nhà nước cổ đại Văn Lang – Âu Lạc, và văn hóa cổ truyền Việt Nam. Bởi vậy, qua diện mạo Thành hoàng ở đồng bằng Bắc Bộ ta cũng có thể hình dung được diện mạo chung của tục thờ phụng này ở nước ta.

Thờ thành Hoàng làng đã trở thành phong tục của nhân dân Việt Nam

Với sự thắng thế của Nho giáo, tầng lớp nho học ở làng xã ngày một đông đảo, đã nắm lấy quyền quản lý đình làng, nghi thức hóa việc thờ cúng theo tinh thần Nho giáo. Đặc biệt là từ thế kỷ XVI, với việc phong bằng sắc cho các Thành hoàng làng xã của các nhà nước phong kiến, một lần nữa nâng cấp và chính thức hóa việc thờ cúng này ở nông thôn.

Nguồn gốc của Thành Hoàng

Thờ cúng Thành hoàng là tín ngưỡng rất phổ biến ở các làng xã người Việt và ở một số dân tộc thiểu số khác, như Mường, Tày, tuy mức độ kém phổ biến hơn. Có thể nói, nếu thờ tổ tiên là tín ngưỡng chính của cộng đồng gia tộc thì thờ Thành hoàng là tín ngưỡng chính của cộng đồng làng. Thiếu hiểu biết về thờ Thành hoàng làng xã sẽ hạn chế đối với sự hiểu biết dân gian nói chung và tín ngưỡng làng xã nói riêng, đối với việc tìm hiểu con người và văn hóa của người nông dân Việt Nam.

Thực tế phục hồi của nghi thức thờ tổ tiên

Trong thực tế, các nghi thức thờ cúng tổ tiên đang được phục hồi theo hướng phô trương, không phù hợp với xu hướng phát triển của xã hội hiện đại. Cũng do mức sống của một bộ phận cư dân cao hơn trước nên bày ra lễ thức cầu kỳ, làm mất đi tính thiêng liêng của tín ngưỡng. Ngày giỗ bày mâm cao cỗ đầy, ăn uống cười nói ầm ĩ đến mức việc cúng lễ chỉ là cái cớ.

Hoa cúng trên bàn thờ gia tiên và ý nghĩa các loài hoa cúng

Hoa cúng cắm trên bàn thờ gia tiên phải là những loài hoa mang sự thanh cao, nhã nhặn, hương thơm nhẹ, có tính kị tà.

Lễ thức trong tang ma của người Việt

Lễ thức trong tang ma được coi là lễ thứ quan trọng bậc nhất để đưa ông bà, cha mẹ vừa mất về gặp tổ tiên và gia nhập vào hàng các vị tổ tiên (những người mới chết được lập bàn thờ riêng, cho tới khi giỗ hết, cải táng sạch sẽ, mới được ghép thờ chung với tổ tiên). Sách Thọ Mai gia lễ đã ghi chép khá chi tiết các quy định của lễ tang.

Thờ cúng tổ tiên đã trở thành đạo lý làm người

Mức độ phục hồi tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên diễn ra không đồng đều ở các vùng: ở nông thôn mạnh hơn thành thị, ở miền Bắc có phần sâu đậm hơn miền Nam. Là vùng đất mới, cư dân lại được tập hợp từ nhiều vùng khác nhau, làng xã Nam Bộ có kết cấu không bền chặt như làng xã Bắc Bộ, và do đó thờ cúng tổ tiên cũng bớt phần nghi thức chặt chẽ, thờ cúng ít đời hơn (phần lớn chỉ thờ đến ba đời).

Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên được khôi phục mạnh mẽ sau chiến tranh

Qua kết quả khảo sát cuối năm 1995 ở một làng cổ ven đô (nơi chịu ảnh hưởng khá mạnh mẽ của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa) là làng Triều Khúc, huyện Thanh Trì, ngoại thành Hà Nội cũng rất đáng lưu ý: 84,4% người tin có linh hồn, 35,5% tin có ma. Khi được hỏi về các hành vi tín ngưỡng, có tới 95,5% gia đình quan tâm đến hướng để mồ mả, rồi sau đó mới tham gia vào các hành vi khác: chọn giờ tốt, xấu (88,8%), xem chân gà (60%), xem tướng (22,2%), hầu đồng (2,2%)…

Niềm tin tín ngưỡng của người Việt Nam qua những con số

Đã có thời kỳ, người ta nghĩ một cách đơn giản rằng xã hội càng phát triển, khoa học kỹ thuật càng tiến bộ thì con người càng bớt đi niềm tin vào thế giới vô hình, con người sẽ sống tỉnh táo hơn, khoa học hơn. Có lẽ điều này chỉ đúng một phần, vì khi thế giới càng chia nhỏ rành mạch, con người càng mở rộng tầm nhìn thì những khoảng trống, những điều chưa thể giải thích càng lớn.

Nơi thờ cúng các Vua Hùng và lễ hội đền Hùng

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là tín ngưỡng đặc biệt trong tâm thức cộng đồng người Việt, bắt nguồn từ cội rễ văn hoá dân tộc, đồng hành cùng tiến trình lịch sử dân tộc và ngày càng có giá trị to lớn trong đời sống cộng đồng.

Nguồn gốc lễ giỗ Tổ Hùng Vương

Lễ hội Đền Hùng còn gọi là Giỗ Tổ Hùng Vương, là một lễ hội lớn nhằm tưởng nhớ và tỏ lòng biết ơn công lao lập nước của các vua Hùng, những vị vua đầu tiên của dân tộc.

Quy định tín ngưỡng thờ cúng của gia tộc

Gia tộc cũng có những quy định tín ngưỡng cho việc thờ cúng Thủy tổ dòng họ. Mặc dù đã qua nhiều đời nhưng ngày giỗ họ vẫn được lưu truyền nhờ việc ghi chép gia phả. Đây là cuốn sổ biên theo thứ tự các vị tổ của các đời gồm tên tuổi, chức tước, công trạng, ngày sinh tử và nơi mộ táng. Gia phả được cất giữ tại nhà trưởng họ, nhiều họ còn sao chép thành nhiều bản cho các chi, ngành, nhánh.

Nội dung và ý nghĩa của đồ thờ

Thờ cúng gia tiên là nét văn hóa truyền thống của người Việt, thể hiện sự tôn kính đối với ông bà tổ tiên. Đồ thờ và vật phẩm thờ cúng nên được chọn lựa cẩn thận và bày biện theo nguyên tắc nhất định. Tùy theo vùng miền, điều kiện và mục đích cúng lễ, bàn thờ gia tiên có thể có sự khác biệt.

Cách bài trí bàn thờ tổ tiên của người Việt

Thờ cúng tổ tiên là một nét đẹp văn hóa của người Việt xưa và nay. Đây là một phong tục của mỗi gia đình không kể giàu nghèo hay địa vị xã hội.
banner 160x600
Top