Thủa nhỏ, mỗi lần theo mẹ về quê, tôi lại được thưởng thức món ốc đồng. Người lớn đi làm đồng, mấy đứa trẻ con xách chiếc giỏ tre theo cha mẹ đi bắt ốc. Đến trưa là có cả một giỏ ốc mang về.
Vụ hè thu đến kỳ thu hoạch là mùa ốc nhiều và béo lắm. Chúng lại sống tập trung thành từng ổ lớn. Người tinh mắt phát hiện ra một vài ổ ốc là đủ bữa ăn cho cả gia đình.
Ốc quê tôi thường có 2 loại: Ốc vặn và ốc bươu. Ốc bươu có vỏ nhẵn màu xanh đen, con lớn nhất bằng quả chanh. Ốc vặn nhỏ hơn ốc bươu, vỏ có gờ xoáy nổi rõ theo hình con ốc. Ốc bươu đẻ nhanh, trứng bám trên cây lúa, nên nhiều người lo ngại chúng phá mùa màng, chứ thật ra ốc bươu, ốc vặn không phải là loài có độc, chế biến được thành nhiều món ăn ngon.
Mấy chục năm qua đi, nhưng những chiều quê ngày ấy vẫn còn in đậm trong trí nhớ mỗi đứa trẻ chúng tôi. Đó là những chiều mưa rỉ rả, thế nào ốc trong hang cũng bò ra. Đám nhỏ lăng xăng tắm mưa, tiện tay xách theo cái rổ hay cái thùng nhỏ ra ruộng thì thể nào cũng có một bữa tiệc ốc. Ốc bươu có mặt khắp ruộng đồng, kênh mương hay mé sông đều có rất nhiều, cứ việc bắt về, thậm chí sang ruộng nhà người ta bắt ốc cũng không ai phiền hà gì, bởi bắt đi để nó không đẻ trứng hại lúa.
Làm ốc không cần cầu kỳ, rất đơn giản nhưng ăn ngon. Ốc đem về trước hết rửa sạch bùn đất, đem ngâm với nước vo gạo khoảng 2 giờ đồng hồ cho ốc nhả hết chất dơ ở miệng ra, làm như vậy vài ba lần là được. Nếu muốn ăn ngay thì hấp, luộc, nhớ bỏ nắm lá sả, lá tre, lá ổi, lá chanh hoặc lá bưởi vào nồi.
Món ốc luộc chấm mắm gừng là món đơn giản nhất được nhiều người ưa thích. Gừng cần nhiều và giã thật nhuyễn với đường cho thật keo, đổ nước mắm ngon đánh đều không thêm nước.
Luộc ốc xong vớt ra dùng gai nhọn que tăm lể ốc, chấm mắm gừng ngon không thể tả nổi. Ốc không cần đổ nước vào luộc mà tự nó sẽ ra nước. Phải ăn khi còn nóng với gừng cay mới ngon. Nhất là ốc vặn, thịt béo giòn, ăn không biết ngán. Ốc bươu qua tay các mẹ, các chị là thành bữa ngon với hàng chục món; Chỉ riêng món ốc kho sả ớt, đủ vị mặn, ngọt, cay cay là đủ bữa, đủ vét sạch nồi cơm. Hôm nào mẹ rảnh rang hơn thì biến tấu thêm với nguyên liệu có sẵn ngoài vườn là củ nghệ, nồi ốc bươu kho sả ớt có thêm nghệ thơm nồng, màu vàng ươm, mới nhìn thôi đã thèm, đã nghe bụng réo.
Bữa cơm ốc bươu kho sả ớt chỉ tốn công chút đỉnh, cắp rổ ra ruộng chừng mươi phút là đủ bữa ăn. Hái mớ rau trong vườn, vài trái mướp, bầu, bí, nấu thêm tô canh là bữa cơm có đủ món mặn, món canh hấp dẫn. Món ốc bươu kho sả ớt cũng không quá khó để chế biến và tìm nguyên liệu. Ở quê, ớt chín đỏ khắp vườn, còn sả thì trồng đầy ngoài bờ rào. Tới mùa mưa, cắm đại mấy cây sả, ngó qua ngó lại nó bén rễ thành một bụi to đùng, xanh mướt. Ốc bươu đem về ngâm nước vo gạo, cắt thêm mấy trái ớt để vô cho ốc nhả sạch nhớt, rửa sạch rồi đem luộc. Sau khi lể ốc ra tô, thịt ốc để ráo nước rồi xào với sả, ớt thơm lừng, ăn với cơm gạo mới hay nhậu cũng rất bắt. Những chiều mưa rả rích, chỉ cần dĩa ốc bươu xào sả ớt queo quéo, sền sệt là dư sức lai rai vài xị đế cho ấm bụng, ca vài câu vọng cổ rất…mùi, hay hàn huyên trò chuyện cũng đủ để một chiều mưa buồn trở nên có lý và sinh động hơn.
Ốc bươu là món ăn dân dã ngày xưa, nhưng nay đã trở thành đặc sản. Đôi khi còn vượt cả nhiều loại ốc biển mà du khách vẫn thường ưa chuộng như: ốc hương, ốc cà na, ốc mỡ…
Buổi tối tiết trời se se lạnh, ra quán gọi một dĩa ốc nóng thưởng thức cùng một ly rượu mạnh thì không gì tuyệt bằng. Nhưng để ăn thoải mái như ngày còn nhỏ ở đồng quê, thì chắc chắn sẽ tốn rất nhiều tiền ./.
Đào Quốc Thịnh