Múa trống Chhay-dăm là loại hình múa dân gian của người dân Khmer, tồn tại và phát triển hàng trăm năm trên địa bàn tỉnh Tây Ninh. Đây là bộ môn nghệ thuật đã được công nhận là di sản văn hoá phi vật thể quốc gia.
Điệu múa Chhay-dăm của người Khmer (Nguồn: internet)
Múa trống Chhay-dăm của người Khmer, thường được biểu diễn trong các ngày lễ hội như Tết Chol Chnam Thmay, lễ Dolta, Ook om bok, các dịp thu hoạch mùa màng bội thu, biểu diễn giao lưu trong các liên hoan văn hóa - nghệ thuật, đặc biệt là giao lưu trong các chương trình sinh hoạt cộng đồng của bà con phum, sóc dân tộc Khmer…
Về trống Chhay - dăm là loại trống bịt da một mặt, tang trống làm bằng thân cau già đục rỗng ruột. Thông thường sẽ có từ 4 - 6 cái trống Chhay – dăm đi kèm 2 cái Cuôl (chiêng) cùng với Chul (chũm chọe) và Krap (gõ sênh).
Trống sử dụng trong múa Chhay – dăm (Nguồn: internet)
Để có thể thực hiện các động tác trong bài múa trống Chhay - dăm, người múa phải có sức khỏe, sự dẻo dai, biết khéo léo kết hợp hài hòa giữa tiết tấu của trống với điệu bộ hình thể. Khi múa, người múa đeo trống trước bụng và được múa tại một cái sân rộng, các diễn viên sẽ được sắp xếp đứng ở 4 góc. Ở những lễ hội lớn, người Khmer còn sử dụng thêm mặt nạ với hình thù, hoạ tiết lạ mắt, ngộ nghĩnh để tạo thêm màu sắc cho điệu múa. Múa trống Chhay - dăm có động tác đánh trống, múa trống và múa tay, lúc múa đơn, lúc múa đôi, múa ba, múa tư và cả múa tập thể.
Trong điệu múa này đòi hỏi sự đồng điệu giữa động tác của diễn viên và âm thanh, với các động tác khi mạnh mẽ như võ thuật, khi uyển chuyển trong vũ điệu đẹp mắt. Người nghệ sĩ múa trống Chhay dăm được ví như vừa là vũ công vừa là võ sư với các màn xuống tấn, nhào lộn, khi dùng tay, lúc dùng cùi chỏ, khi lại dùng gót chân để đánh trống. Ngoài ra, người Khmer còn biểu diễn kết hợp cùng với những chú khỉ Hanuman để tăng thêm sự vui nhộn và sinh động cho lễ hội.
Đối với người Khmer, múa trống Chhay-dăm cũng là một cách để gắn kết cộng đồng, thể hiện lòng tôn kính với tổ tiên, các vị thần trong tâm thức người dân. Bên cạnh đó, việc truyền lại và duy trì truyền thống múa trống Chhay-dăm còn giúp người dân tộc Khmer giữ vững bản sắc văn hóa, đồng thời truyền đạt giá trị lịch sử và tinh thần đoàn kết trong cộng đồng.
Ban Nghiên cứu Văn hóa