1. Mẹ đang hái rau ngoài vườn bỗng té nhào, rồi mẹ ra đi nhanh như cơn lốc.
Cha già hơn, khắc khổ hơn khi phải loay hoay trong nghèo khó để nuôi ba cậu con trai. Lăn lộn cả ngày ngoài sông, bắt từng con hến đổi gạo; sục mình trong nước cả ngày, chiều về chưa kịp thay bộ đồ ướt cha đã vội nhen bếp.
Thím Hân xóm bên lỡ thì. Thím là người tử tế. Ba đi cào hến, mỗi bận xe xẹp, ba hay vào nhà thím mượn đồ bơm. Trò chuyện nhiều lần, ba cảm mến người phụ nữ này.
2. Năm nay, lần giỗ thứ ba của mẹ. Ba thắp nhang, xin phép mẹ đưa người phụ nữ khác về thắp lửa cho ngôi nhà thiếu hơi ấm, thiếu tiếng cười đã lâu. Anh Hai hét lớn:
- Nhà này là của mẹ con! Ba là ba của chúng con, con không cho phép một người phụ nữ nào bước vào gian bếp của mẹ!
Nhìn ánh mắt trách hờn của anh Hai, ba quay mặt im lặng. Ánh mắt của anh đã làm ba thay đổi ý định.
Ba lại lủi thủi một mình. Cuộc sống của ba là những ngày ngâm mình trên sông, chợ búa cơm nước, những ly chè đặc quánh mà ba phải tự nấu nước để pha, những đêm trở mình, những tiếng thở dài, những liều thuốc giảm đau…
Anh Hai tốt nghiệp phổ thông, học đại học, lại học sau đại học, rồi tu nghiệp bên Úc. Anh hiện giờ là giảng viên một trường đại học. Anh lấy vợ, ba đón xe lên phố chúc mừng. Người chủ hôn là thầy hiệu trưởng trường đại học mà anh đang công tác. Ba mừng hạnh phúc của con, dốc từng ngụm rượu, đắng lòng…
Anh đưa ba một chiếc điện thoại di động cũ, dặn có việc cần, con sẽ chủ động gọi, ba đừng gọi con vì công việc không tiện nghe. Ba mỉm cười nhất trí.
Em Tuấn lên lớp 9. Tôi quyết định gấp sách khi học hết lớp 11. Ba nói hết lời, tôi vẫn bỏ học với lý do: Con thích kiếm tiền hơn kiếm chữ!
Ngày ngày, hai cha con cùng lăn lộn. Có cha có con, công việc cũng bớt nhọc. Mùa mưa, cái lạnh căm căm cũng ấm bởi những tiếng cười từ mấy câu chuyện mà ba gọi là tầm phào. Mùa nắng, phơi mình trên sông, hai cha con bị nắng táp, đen nhẻm…
Thằng Tuấn tốt nghiệp Trung cấp Công nghiệp. Nó đăng ký đi xuất khẩu lao động bên Hàn Quốc. Hai cha con lại cố làm nhiều hơn để lo hoàn tất thủ tục cho em.
Hàng tháng, ba nhận được tin nhắn của anh Hai và em Tuấn. Nào là “chúng con đã có nhà riêng…”, rồi “con trai của chúng con thật đáng yêu, bụ bẫm…”, “con đã là Trưởng khoa…” và cả “con được tăng lương rồi, cũng đủ sống dù mức sống ở bên này cao lắm…”. Mỗi lần đọc xong tin nhắn, ba lại mỉm cười.
Ba đưa thím Hân về, tôi lễ phép gọi thím là mẹ. Ba dặn tôi đừng báo tin này cho anh Hai và em Tuấn. Từ ngày có mẹ mới, ngôi nhà trở nên ấm áp. Đồ đạc của ba được giặt ủi cẩn thận, những cúc áo sứt chỉ, mẹ ngồi vá trong đêm. Mỗi sáng, ba đều có tách trà ấm bụng. Buổi chiều ba đi làm về, mẹ dịu dàng xoa lưng, bóp tay chân, tỉ tê nói chuyện... Ba có người đỡ đần, chia ngọt sẻ bùi, tôi thấy ấm lòng…
Cái già sầm sập kéo đến, ba bệnh liên miên. Ba nằm viện, mẹ túc trực bên cạnh. Tôi một mình cào hến, lang thang nơi xưởng cưa, kho thóc để bốc vác. Ai kêu gì làm nấy. Mỗi bận anh Hai gọi điện về, ba bảo: “Ba vẫn khỏe, hai cha con cùng ra sông cào hến, vừa làm vừa nói chuyện nên cũng không thấy mệt. Con không phải lo gì cho ba, đừng gửi tiền về. Thành phố giá cả đắt đỏ, con hãy lo cho vợ con của mình đó!”. Em Tuấn gọi điện về than vợ sinh con, một mình vừa làm, vừa nuôi hai mẹ con, vất vả phải biết. Ba bảo: “Ráng… ba vẫn khỏe. Thôi! Tắt máy đi, gọi điện quốc tế tốn kém. Để tiền mua sữa cho con!”.
Tôi thầm thương trộm nhớ cô Thoa xóm bên. Cả hai cũng muốn nên duyên chồng vợ, nhưng dạo này, từ khi ba bệnh, tôi không còn thời gian để thăm nàng. Với lại, tiền bạc đâu mà cưới xin…
Dạo này ba hay nhắc anh Hai. Anh chơi cờ tướng giỏi, ba cũng thích thú chơi này. Từ ngày anh ra phố, ba hay lấy bàn cờ ra ngồi nhìn thất thần, rồi chơi cờ một mình… Tôi thương ba nên tập chơi cờ. Thế nhưng tôi chậm, đánh cờ không lanh. Ba bảo “chờ khi nào thằng Hai về, phải thử xem nay nó có lên cờ không!”.
Ba bệnh nặng, chỉ còn nằm một chỗ. Ba bảo tôi gọi điện kêu anh Hai và em Tuấn về. Anh Hai nhăn nhó: “Công việc lu bu, sao về chơi được mà về!”. Em Tuấn thì than: “Em cũng muốn về nhưng mỗi lần về tốn tiền lắm, bên này làm bao nhiêu ăn bấy nhiêu, lấy chi mà về?”.
Một buổi tối, ba gọi tôi đến gần, bảo:
- Ba tính thế này nhé! Con lấy vợ đi, ba mới an lòng!?
Linh tính báo cho tôi một điều chẳng lành, dù hiểu ý ba, song tôi đánh trống lảng:
- Con không thích vướng bận chuyện gia đình!
Ba lắc đầu:
- Ba biết con và Thoa có tình ý với nhau. Ba sẽ nói mẹ con sang nhà, lễ nghĩa để đón nó về làm dâu. Con có vợ, ba mẹ có cháu ẵm bồng!
Biết không thể ậm ừ cho qua, tôi đành nói thật:
- Ba bịnh, nhà chạy ăn từng bữa thì tiền đâu mà sang hỏi?
Ba cười:
- Con yên tâm, ba đã tính hết rồi. Anh và em con đều có việc làm, nơi ăn chốn ở ổn định nên có lẽ chúng không về cái xứ này nữa đâu. Ba đã bán một nửa đất vườn, gửi tiết kiệm cũng đã mấy năm, đủ cho con lấy vợ và có ít vốn để làm ăn.
Một hôm, tự dưng ba nói muốn chơi cờ để xem tôi có lên tay không. Đi hai nước cờ, bỗng ba lấy tay sờ lên ngực, mặt nhăn nhó đau đớn, đỏ ngầu rồi tím tái… Và ba đi… như cơn lốc.
Chiều, tôi tê tái ngồi trước mộ ba. Nhớ tới anh Hai và em Tuấn, tôi òa lên, khóc nức nở như một đứa trẻ. Nghĩ mà giận, lúc ba mất, tôi không làm như thường lệ là nhắn tin cho anh Hai mà gọi trực tiếp cho anh, đến cuộc gọi thứ bảy anh mới bắt máy và gắt gỏng: “Có chuyện gì thì để tối hẵng gọi, giờ đang đứng lớp!”. Gọi cho em Tuấn, em bắt máy hỏi có việc gì không, tôi bối rối nói: “Em thu xếp về nhanh với ba nghen!”, em lại rầu rĩ: “Đợt trước em thu xếp tính về, nhưng vừa rồi vợ con đau bệnh, cảnh nhà khốn khó, tiền đâu mà về hả anh?”.
Lúc đã bình tâm, tôi đưa mắt nhìn sang mẹ Hân. Mẹ đang ngồi, tẩn mẩn vuốt từng nắm cát trên mộ ba như đang ngồi xoa bóp mỗi lần ba đi làm về mệt…
Tôi dụi mắt nhìn lên bầu trời, trên không xa xa, những áng mây mùa hạ nhẹ nhàng bay.
Nguyễn Kim Phụng