Phật giáo, từ khi du nhập vào Việt Nam hơn hai nghìn năm trước, đã không đơn thuần là một tôn giáo, mà còn là một dòng chảy tâm linh sâu lắng, gắn bó máu thịt với vận mệnh của dân tộc. Từ thời kỳ Bắc thuộc, trải qua các triều đại Lý, Trần, Lê, Nguyễn cho đến thời hiện đại, Phật giáo luôn hiện diện như một cội nguồn đạo đức, một sức mạnh tinh thần bất diệt trong lòng dân tộc Việt Nam.
Từ những bước chân đầu tiên: Phật giáo được truyền vào Việt Nam từ thế kỷ thứ II trước Công nguyên, qua con đường giao thương, giao lưu văn hóa từ Ấn Độ và Trung Hoa. Trong thời gian đầu, Phật giáo không chỉ đáp ứng nhu cầu tâm linh mà còn góp phần quan trọng trong việc hình thành lối sống đạo đức, nhân ái, khoan dung của người Việt. Ngay từ buổi sơ khai, tinh thần từ bi – trí tuệ – vô ngã của đạo Phật đã hòa quyện với truyền thống hiếu hòa, yêu nước của dân tộc, tạo nên một nền tảng văn hóa đặc sắc.
Thời kỳ hưng thịnh – Phật giáo trở thành Quốc giáo: Dưới triều đại nhà Lý và nhà Trần, Phật giáo đạt đến thời kỳ cực thịnh, trở thành Quốc giáo của đất nước. Các vị vua như Lý Thái Tổ, Lý Thánh Tông, Trần Nhân Tông không chỉ là những nhà lãnh đạo tài ba mà còn là những tín đồ Phật giáo sùng mộ, lấy giáo lý Phật pháp làm nền tảng trị quốc an dân. Các bậc cao tăng như Thiền sư Vạn Hạnh, Trần Thái Tông, Tuệ Trung Thượng Sĩ, Trúc Lâm Đại Sĩ Trần Nhân Tông… đã không những phát triển thiền học mà còn trực tiếp tham gia vào các công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước.
Đặc biệt, sự ra đời của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử – một dòng Thiền mang đậm bản sắc Việt Nam – là minh chứng hùng hồn cho khả năng hội nhập, phát triển và phụng sự đất nước của Phật giáo. Đây là thời kỳ mà đạo và đời không tách rời, nhà sư cũng là quốc sĩ, người tu hành cũng là chiến sĩ, cùng góp sức dựng xây non sông gấm vóc.
.jpg)
Phật giáo – Tấm lòng kiên trung trong thời loạn lạc: Trải qua những biến thiên của lịch sử, từ thời thuộc địa đến kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, Phật giáo Việt Nam vẫn tiếp tục giữ vững bản sắc, đồng hành cùng nhân dân trong mọi thử thách. Không ít Tăng Ni, Phật tử đã nguyện cạo tóc, khoác áo nâu sồng mà vẫn dấn thân ra tiền tuyến, góp phần vào công cuộc giải phóng dân tộc. Máu của Tăng sĩ đã đổ xuống trên chiến trường, trên đường phố, nơi pháp trường, như một lời tuyên ngôn bất diệt về tinh thần yêu nước của đạo Phật.
Có thể kể đến những sự kiện như phong trào đấu tranh của Phật giáo miền Nam giai đoạn 1963 – một tiếng nói mạnh mẽ, bất khuất trước bất công và áp bức – mà biểu tượng là ngọn lửa thiêng của Bồ Tát Thích Quảng Đức tự thiêu vì đạo pháp và dân tộc. Tinh thần nhập thế, dấn thân của Phật giáo không chỉ thể hiện qua lời kinh tiếng kệ mà còn bằng hành động thiết thực, gan dạ và đầy từ bi.
Phật giáo trong thời đại mới – Kiến tạo lòng từ, dựng xây hòa bình: Ngày nay, khi đất nước bước vào thời kỳ hội nhập và phát triển, Phật giáo Việt Nam vẫn giữ vững vai trò là một nền tảng đạo đức, góp phần vào việc giáo dục con người sống thiện lành, hướng thượng. Giáo hội Phật giáo Việt Nam được thành lập năm 1981 đã quy tụ các hệ phái trong một tổ chức thống nhất, tiếp tục sứ mệnh “Đạo pháp – Dân tộc – Chủ nghĩa xã hội”, phụng sự Tổ quốc bằng con đường trí tuệ và từ bi.
Hàng ngàn ngôi chùa, hàng vạn Tăng Ni trên khắp cả nước vẫn ngày đêm hành trì, giảng dạy Phật pháp, tham gia các hoạt động từ thiện, giáo dục, bảo vệ môi trường và lan tỏa tinh thần nhân ái trong xã hội. Trong mỗi mùa lễ hội, đặc biệt là Đại lễ Phật đản Vesak – ngày kỷ niệm Đức Phật ra đời – lòng người lại lắng đọng, hướng về ánh sáng giác ngộ để tu tâm, dưỡng tính, sống đẹp và có trách nhiệm với cộng đồng.
Một tôn giáo của lòng dân – Một nguồn mạch bất tận của dân tộc
Lịch sử đã chứng minh: Phật giáo không đứng ngoài dòng chảy của đất nước, mà luôn song hành, sẻ chia từng niềm vui nỗi khổ của dân tộc. Khi đất nước yên bình, đạo Phật phát triển rực rỡ trong lòng người. Khi giặc ngoại xâm đe dọa, Phật giáo hóa thân thành lòng yêu nước thiết tha. Dù trong thời đại nào, hình ảnh người tu sĩ Phật giáo luôn mang trong mình lý tưởng phụng sự – không chỉ cho đạo mà còn cho đời.
Phật giáo Việt Nam – tôn giáo của lòng dân, của trí tuệ và từ bi – mãi mãi là một phần máu thịt không thể tách rời của dân tộc Việt Nam. Sự thịnh suy của đất nước luôn in dấu hình bóng của đạo Phật, như một minh chứng rằng: nơi nào có khổ đau, nơi đó cần ánh sáng Phật pháp. Nơi nào có con người, nơi đó cần tình thương, hiểu biết và sự giải thoát.
Nguồn: phatsuonline.vn