Nhà thờ Ba Chuông (Quận Phú Nhuận, TP.Hồ Chí Minh) với kiến trúc độc đáo giống đình làng Việt Nam
Nằm ẩn mình trên trục đường sầm uất bậc nhất quận Phú Nhuận (TP.HCM), nhà thờ Đa Minh – Ba Chuông không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo của cộng đồng Công giáo, mà còn là điểm đến độc đáo dành cho những ai yêu thích kiến trúc và muốn khám phá sự giao thoa tinh tế giữa văn hóa dân gian Việt Nam và tinh thần Kitô giáo.
Khi bước chân vào khuôn viên nhà thờ Đa Minh – Ba Chuông, du khách có thể sẽ ngỡ mình đang đứng trước một ngôi đình làng truyền thống hơn là một thánh đường Công giáo. Cổng tam quan cổ kính, mái ngói cong, các đầu đao uốn lượn hình rồng... tất cả đều gợi nhớ đến không gian tâm linh quen thuộc của các làng quê Nam Bộ.
Thế nhưng, ẩn dưới lớp vỏ truyền thống ấy là một cấu trúc tôn giáo hiện đại – thánh đường của giáo xứ Đa Minh, thuộc Tổng giáo phận Sài Gòn. Chính sự dung hòa khéo léo giữa bản sắc văn hóa Việt và kiến trúc tôn giáo phương Tây đã khiến nhà thờ Ba Chuông trở thành một biểu tượng kiến trúc đặc sắc của TP.HCM.
Nhà thờ nổi bật với mái cong truyền thống và đầu đao rồng chầu Thánh giá.
Không đi theo phong cách Gothic hay Romanesque phổ biến trong các nhà thờ phương Tây, nhà thờ Ba Chuông chọn hướng đi riêng: tôn vinh hình thức bản địa. Mái nhà thờ cong vút như đình làng, tường gạch ốp đá, các ô cửa sơn xanh lục mát mắt và những khoảng sân thoáng đãng được bao bọc bởi hàng cau, hòn non bộ, bờ tre – những hình ảnh gần gũi trong tâm trí người Việt.
Tháp chuông cao vút với ba tầng mái, đầu đao hình rồng chầu Thánh giá – chi tiết này không chỉ là sự cách tân táo bạo trong tạo hình, mà còn là lời tuyên ngôn kiến trúc: Công giáo không đứng ngoài văn hóa dân tộc, mà hòa nhập và nâng niu từng lớp lang văn hóa bản địa.
Bên trong thánh đường Đa Minh - Ba Chuông
Bên trong thánh đường, bố cục không gian được tổ chức chặt chẽ theo triết lý phương Đông: vuông – tròn đan xen. Lòng nhà thờ hình vuông, cung thánh hình tròn, bàn thờ tròn đặt trên đế vuông, mái chóp vừa vuông vừa tròn. Đây không chỉ là lựa chọn thẩm mỹ mà còn mang ý nghĩa biểu tượng về sự hòa hợp giữa trời – đất, âm – dương trong quan niệm Á Đông.
Theo tài liệu của giáo xứ, nhà thờ Ba Chuông được khởi công từ năm 1962. Đến cuối những năm 1990, giáo xứ bắt đầu cải tạo và mở rộng, với giai đoạn thi công kéo dài 4 năm. Năm 2005, thánh đường mới chính thức được cung hiến – đánh dấu một giai đoạn phát triển mới cho cộng đồng giáo dân nơi đây.
Khuôn viên nhà thờ mang đậm bản sắc Việt với cây kiểng, tre, cau…
Ngày nay, bên cạnh chức năng tôn giáo, nhà thờ còn là điểm đến thú vị dành cho du khách yêu kiến trúc và văn hóa Việt. Trong khuôn viên rộng rãi, các quảng trường nhỏ như Quảng trường Thánh Martinô, Đức Mẹ La Vang được thiết kế theo phong cách sân vườn Việt Nam, tạo không gian thư giãn và thiền định ngay giữa lòng đô thị. Những chi tiết như đèn đá, tượng đá, cây cảnh, hay đôi nghê đá canh giữ cổng… đều góp phần tạo nên bản sắc rất riêng, vừa gần gũi vừa trang nghiêm.
Trong bối cảnh đô thị TP.Hồ Chí Minh không ngừng mở rộng và hiện đại hóa, nhà thờ Ba Chuông nổi lên như một “dấu chấm lặng” – nơi lưu giữ bản sắc, nơi nhắc nhớ về sự giao thoa tinh tế giữa tôn giáo và văn hóa truyền thống. Đây không chỉ là nơi dành cho người theo đạo, mà còn là một điểm hẹn văn hóa dành cho mọi du khách muốn chạm tay vào những tầng sâu văn hóa Việt – giữa phố xá Sài Gòn đang chuyển mình không ngừng.
Ban Nghiên cứu VHTN phía Nam