Nghi lễ “Tôn nhang bản mệnh” trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ phủ

25/02/2025 Lượt xem: 2568

Trong Tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ phủ của người Việt có rất nhiều nghi lễ, trong đó có nghi lễ tôn nhang phụng sự chư vị cai quản bản mệnh lục thập hoa giáp (60 năm theo can chi) tại các đền, phủ, điện, đài phụng thờ Tứ phủ -gọi tắt là tôn nhang bản mệnh (hay đội bát nhang).

Đây là nghi lễ công nhận một người chính thức trở thành đệ tử của Tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ phủ. Nghi lễ này không thực hiện ở nơi thờ Tam Bảo chư Phật, đình, miếu thờ Thành Hoàng, hoặc các vị nhân thần không có trong Tứ phủ.

Thời gian thực hiện thường là vào mùa xuân, tháng Giêng, Hai, Ba; và mùa thu, tháng Tám, Chín, Mười (trước khi lập đông) và không tôn nhang vào tháng Bảy mặc dù là tiết thu, vì là tháng ngâu, buồn tẻ, không vượng khí cho tín chủ. Khi tôn nhang, cần thiết có sự hướng dẫn, giúp đỡ của thủ nhang, hay đồng trưởng của đền, điện, hoặc đồng thầy nơi khác đến.

Trước khi tôn nhang phải chuẩn bị lễ vật cúng Thánh trong ngày hôm đó. Lễ vật gồm lục cúng(hương-đăng-hoa-trà-quả-thực) tùy tâm theo điều kiện và lễ mặn (gà hoặc miếng thịt lợn luộc, đĩa xôi, rượu). Lễ cúng hạ ban là 7 quả trứng gà hoặc trứng vịt sống, gạo, muối, rượu và có thể thêm miếng thịt lợn sống xắt ra 5 miếng nhỏ. Vàng mã có nghìn vàng Tứ phủ hoặc nghìn vàng hoa, mâm hài Tứ phủ 24 đôi (12 đôi to và 12 đôi nhỏ chia bốn màu), thêm mấy đinh vàng lá… (có bảng tra bản mệnh lục thập hoa giáp in tên hiệu Thánh bản mệnh và tiến lễ kim ngân hài hán, vàng mã và đồ vật tùy tuổi của tín chủ).

Khi tôn nhang, tín chủ được ngồi ở giữa sập hành lễ, đầu trùm khăn phủ diện đỏ trên đội tráp hay mâm có bát nhang, sớ xin tôn nhang, vàng lá, đôi nến đặt hai bên bát nhang, hoa tươi, quả cau, lá trầu. Thủ nhang hay đồng trưởng, đồng thầy đại tấu thỉnh tên hiệu Thánh bản mệnh cho tín chủ, đọc tên tuổi, địa chỉ tín chủ với các điều cầu mong cát khánh, kêu cầu Phật Thánh gia hộ tín chủ, khất đài được nhất âm nhất dương mới kêu xin hạ bát nhang xuống để yên vị tại đền, phủ.

Sau khi đã yên vị bát nhang thì xin hóa kim ngân vàng mã, hài hán, giấy sớ và sau ba ngày đến đền thành tâm lễ tạ Thánh. Từ đây tín chủ đã chính thức trở thành đệ tử của Tín ngưỡng, nơi tôn nhang bản mệnh được coi là chốn tổ của đệ tử ấy. Sau này, một năm bốn tiết (thượng nguyên, tất niên, nhập hạ, tán hạ), hoặc một tháng đôi tuần (rằm, mồng một), đệ tử thành tâm đến chốn tổ lễ Thánh; nếu có điều kiện thì tham gia các hoạt động của bản hội nơi chốn tổ để tăng tình đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau thông qua các dịp hành hương lễ Thánh, hoạt động từ thiện…

(Trích “Tín ngưỡng thờ Mẫu tứ Phủ – Chốn thiêng nơi cõi thực”)

Tags:

Bài viết khác

Nhạc cụ truyền thống trong hát Chầu Văn

Hát Chầu văn hay còn được gọi là hát văn hay hát hầu đồng là một loại hình nghệ thuật ca hát cổ truyền và một phần tín ngưỡng thờ Mẫu của văn hóa Việt Nam. Đây là hình thức lễ nhạc gắn liền với nghi thức hầu đồng của tín ngưỡng Tứ phủ (tín ngưỡng thờ Mẫu) và tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần (Trần Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuần), một tín ngưỡng dân gian Việt Nam.

Xem chi tiết

Nét văn hóa tâm linh trong kiến trúc nhà thờ họ

Kiến trúc nhà thờ họ là biểu tượng vật chất đậm nét văn hóa phi vật thể của các tộc họ ở Việt Nam. Đây là nơi lưu giữ giá trị, tổ chức, quan hệ, và thành tựu của mỗi dòng tộc qua nhiều thế hệ. Theo truyền thống, nhà thờ họ thường được xây dựng theo cấu trúc đơn giản nhưng hài hòa, mang đậm nét riêng của văn hóa dân gian.

Xem chi tiết

Vai trò và ý nghĩa của nhà thờ họ tại Việt Nam

Nhà thờ tổ hay từ đường là một ngôi nhà dành riêng cho việc thờ cúng tổ tiên của một dòng họ hay từng chi họ tính theo phụ hệ (dòng của cha). Nhà thờ họ phổ biến trong văn hóa người Việt tại khu đồng bằng và trung du Bắc Bộ và Trung Bộ.

Xem chi tiết

Tứ quý trong tranh dân gian Đông Hồ

Tranh Tứ quý thuộc loại tứ bình (bốn bức) khổ lớn, vẽ cảnh tứ thời: Xuân, hạ, thu, đông. Mỗi mùa có một loài cây, loài hoa đặc trưng. Mùa xuân: hoa mai, hoa lan, hoa đào. Mùa hạ: hoa sen, hoa hồng, hoa lựu. Mùa thu: hoa cúc, hoa phù dung. Mùa đông: cây trúc, cây thông (tùng).

Xem chi tiết

Cỗ và mâm cỗ truyền thống của người Việt

Mâm cỗ ở mỗi vùng quê Việt Nam có hương vị riêng nhưng bao giờ cũng vậy, mỗi mâm có 4 hoặc 6 người. Thông thường người ta kiêng ngồi 5 người, ở mâm cỗ có ít nhất hai người thân nhau, cũng có khi 3 cặp đều thân nhau thành một cỗ. Người nhà chủ tế nhị mời những người ăn ý với nhau vào một cỗ, sàn sàn lứa tuổi với nhau vào cùng mâm. Những người có tửu lượng mạnh hoặc nhẹ vào một cỗ, những người bằng vai phải lứa với nhau vào một cỗ. Đàn ông vào cỗ với nhau, còn đàn bà ngồi với đàn bà.

Xem chi tiết

Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ Việt Nam

Mỗi quốc gia, mỗi dân tộc đều mang trong mình những nét văn hóa riêng. Văn hóa là cái gốc cho sự phát triển, phồn thịnh của một đất nước. Việt Nam là một dân tộc mang một nền văn hóa đậm đà bản sắc, đa dạng và phong phú. Tín ngưỡng thờ Mẫu Việt Nam từ lâu đã đóng vai trò quan trọng đối với người dân Việt, văn hóa tín ngưỡng có ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống xã hội và tâm thức người dân.

Xem chi tiết

Tín ngưỡng dân gian trong lễ hội cổ truyền ở Việt Nam

Tín ngưỡng dân gian đóng vai trò quan trọng trong các lễ hội cổ truyền của Việt Nam, thể hiện bản sắc văn hóa, tâm linh và lòng tôn kính đối với các thế lực siêu nhiên, Tổ tiên, thần thánh. Bài viết tìm hiểu một số đặc điểm nổi bật về tín ngưỡng dân gian trong các lễ hội cổ truyền của người Việt, đặc biệt, lễ hội liên quan đến tín ngưỡng dân gian như: tín ngưỡng phồn thực, tín ngưỡng vạn vật hữu linh, tín ngưỡng thờ Thành hoàng, tín ngưỡng thờ Tổ tiên, tín ngưỡng thờ Mẫu...

Xem chi tiết

Ý nghĩa và mục đích của tục “Bán khoán con lên chùa”

Bán khoán con cho chùa là một tín ngưỡng dân gian, một hình thức gửi gắm về mặt tâm linh. Có hai hình thức bán khoán con lên chùa: Bán khoán đến hết năm 12 tuổi rồi “chuộc” con ra, hoặc là bán khoán trọn đời. Từ xưa đến nay, nhiều gia đình quan niệm, khi sinh con ra, đứa trẻ hay đau yếu, khóc lóc không phải là do bị bệnh từ thân hoặc những đứa trẻ sinh vào giờ kỵ, ngày phạm (tức ngày mùng 1, 5, 8, 15, 23, 24, 28 và ngày 30 Âm lịch).

Xem chi tiết

Viện nghiên cứu
Văn hoá Tín ngưỡng Việt Nam

Văn phòng đại diện phía Nam

Nghi lễ “Tôn nhang bản mệnh” trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ phủ

Bài viết khác

Nhạc cụ truyền thống trong hát Chầu Văn

Nét văn hóa tâm linh trong kiến trúc nhà thờ họ

Vai trò và ý nghĩa của nhà thờ họ tại Việt Nam

Tứ quý trong tranh dân gian Đông Hồ

Cỗ và mâm cỗ truyền thống của người Việt

Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ Việt Nam

Tín ngưỡng dân gian trong lễ hội cổ truyền ở Việt Nam

Ý nghĩa và mục đích của tục “Bán khoán con lên chùa”