Trường THCS Thi Sơn tỉnh Ninh Bình
ĐÁP ÁN, BIỂU ĐIỂM VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM
ĐỀ THI THỬ TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 (LẦN 2)
Môn: Ngữ Văn
Phần I: Đọc hiểu (4,0 điểm)
Câu 1: Văn bản trên thuộc kiểu văn bản nào? (0,5 điểm)
Kiểu văn bản: Nghị luận
Câu 2: Tìm trong văn bản những biểu hiện của người có thái độ sống tích cực, lạc quan? | (0,5 điểm)
Theo đoạn trích, Người tích cực và lạc quan sẽ có gương mặt sáng bừng, nụ cười thường trực trên môi, sống và cháy hết mình, học tập và làm việc hết mình dù ngày mai trời có sập. (0,5)
Câu 3: Hãy chỉ ra và cho biết giá trị của một biện pháp tu từ được sử dụng trong câu: “Nói một cách khác, nếu bạn được sống 100 năm, xem như là một bộ phim có 100 tập, thì hãy tạo ra ít nhất 2/3 tập có tiếng cười thay vì tập nào cũng rơi vào bi kịch chán chường, đau khổ, chia lìa, mất mát.” (1,0 điểm)
- Học sinh có thể chỉ ra một trong hai biện pháp tu từ sau:
+ So sánh: “Cuộc đời – bộ phim dài 100 tập” (0,25 điểm)
+ Ẩn dụ: “tập có tiếng cười” – giai đoạn vui vẻ, lạc quan trong cuộc sống: “tập nào cũng rơi vào bi kịch chán chường, đau khổ, chia lìa, mất mát” – giai đoạn có nhiều bi quan, chán nản, mệt mỏi…
- Tác dụng:
+ Làm cho đoạn thơ giàu hình ảnh, tăng sức gợi cảm…
+ Nhấn mạnh ý nghĩa của việc sống tích cực lạc quan, chủ động tìm niềm vui, niềm hứng khởi trong cuộc sống. (0,75 điểm)
Câu 4: Em hãy giải thích và nêu nhận xét của bản thân về câu: “Đối với người có tư duy tích cực, “nguy” (problem) sẽ được họ biến thành “cơ” (opportunity)”? (1,0 điểm)
- Giải thích: (0,5 điểm)
+ “Nguy” trong đoạn trích chỉ tình huống tiêu cực, những sự việc không như mong muốn xảy đến, đẩy con người vào hoàn cảnh khó khăn, thử thách
+ “Cơ” trong đoạn trích chỉ cơ hội, tình huống tích cực, có nhiều hi vọng tươi sáng, hoàn cảnh dễ dàng, thuận lợi, may mắn của con người
+ Như vậy cả câu khẳng định: với tư duy tích cực, suy nghĩ lạc quan, chúng ta có thể biến hoàn cảnh khó khăn, nhiều thử thách thành cơ hội tốt để vươn đến những thành công, những hoàn cảnh thuận lợi, nhiều hi vọng tươi sáng…
- Nhận xét: Đây là một bài học vượt qua khó khăn thử thách. Dù cuộc sống có nhiều trở ngại đến đâu thì con người ta vẫn tìm ra “cơ” trong “nguy” nếu có tâm hồn lạc quan, suy nghĩ tích cực. Ngược lại, nếu chỉ suy nghĩ tiêu cực, nản chí, tâm lí muốn bỏ cuộc thì sẽ chỉ thấy “nguy” ngay trong “cơ”. (0,5 điểm)
Câu 5: Em rút ra được bài học gì cho bản thân từ văn bản trên. Bài học nào có ý nghĩa nhất với em? Vì sao? (1,0 điểm)
Gợi ý:
- Những bài học (0,5 điểm)
+ Hãy luôn nhìn mọi thứ theo hướng tích cực nhất có thể.
+ Cần có thái độ sống lạc quan, luôn nhìn vào mặt tích cực của vấn đề trong mọi tình huống
+ Nên bỏ qua cho lỗi lầm của người khác để mình được thoải mái, nhẹ nhàng hơn.
- HS chọn bài học ý nghĩa nhất và lí giải hợp lí. (0,5 điểm)
Phần II: Viết (6,0 điểm)
Câu 1: Viết một đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của cách “sống ở thế chủ động” đối với tuổi trẻ hôm nay (2,0 điểm)
Yêu cầu về hình thức: đoạn văn khoảng 200 chữ có mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn. (0,5 điểm)
- Xác định đúng vấn đề nghị luận: ý nghĩa của cách “sống ở thế chủ động” đối với tuổi trẻ hôm nay
- Sáng tạo: có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện sâu sắc vấn đề nghị luận.
Triển khai vấn đề nghị luận: (1,5 điểm)
*Mở đoạn: Giới thiệu vấn đề: ý nghĩa của cách “sống ở thế chủ động” đối với tuổi trẻ hôm nay
*Thân đoạn:
- Giải thích:
+ Chủ động là tự mình hành động, không bị chi phối bởi người khác hoặc hoàn cảnh bên ngoài.
+ Sống ở thế chủ động là hành động độc lập với hoàn cảnh xung quanh, làm chủ được tình thế, dám nghĩ, dám hành động trên tất cả mọi lĩnh vực, chủ động tìm tòi, chủ động đề nghị, chủ động dấn thân…
- Bàn luận:
+ Cuộc sống luôn đặt tuổi trẻ vào những tình huống, thử thách phải chủ động tìm cách giải quyết; Sống chủ động khiến con người tự tin, bản lĩnh, linh hoạt ứng xử trong mọi tình huống để vượt qua khó khăn, hoàn thành mục tiêu, khát vọng, ước mơ; Tuổi trẻ chủ động sẽ không ngừng tạo được cơ hội mới khẳng định bản thân, đạt được thành công: Xã hội có nhiều cá nhân sống chủ động sẽ tạo ra một bầu không khí dám nghĩ, dám làm, nâng cao chất lượng công việc và cuộc sống. (dẫn chứng minh họa)
+ Cần phê phán những bạn trẻ sống dựa dẫm, thiếu tự tin, thụ động; Sống ở thế chủ động cần thiết trong môi trường hiện nay, là một thái độ tích cực của tuổi trẻ trong thời đại toàn cầu hoá
Bài học: Tuổi trẻ cần tự tin, dám nghĩ, dám làm, chủ động trước những cơ hội và xây dựng kế hoạch để chinh phục ước mơ.
*Kết đoạn: Khẳng định lại vấn đề.
Câu 2: Viết bài văn nghị luận phân tích truyện ngắn Ông tôi của Đào Quốc Thịnh. (4,0 điểm)
a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận văn học.
Bài viết đầy đủ bố cục 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. (0,25 điểm)
b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: phân tích truyện ngắn Ông tôi của Đào Quốc Thịnh (0,25 điểm)
c. Triển khai hợp lý nội dung bài văn. Có thể viết bài văn theo hướng sau:
*Mở bài: Giới thiệu tác phẩm truyện và nêu ý kiến khái quát về tác phẩm. (0,25 điểm)
+ Nhà văn Đào Quốc Thịnh được biết đến với phong cách viết chân thực, sắc bén và giàu cảm xúc.
+ Truyện ngắn Ông tôi là một tác phẩm đặc sắc với đề tài gần gũi và dễ gây xúc động về tình cảm gia đình và khám phá những giá trị nhân văn sâu sắc.
*Thân bài:
1.Luận điểm 1: Phân tích nội dung chủ đề của tác phẩm
1.1. Khái quát:
1.2. Tóm tắt và nêu chủ đề
-TTND: Câu chuyện xảy ra vào một buổi sáng mùa đông lạnh giá, khi nhân vật “tôi” (cháu của ông) đang ngồi xem ti vi trong căn nhà rộng rãi của ông, là một người có học thức, là tiến sĩ và giám đốc của một nhà máy lớn, một người thành đạt trong xã hội. Tuy vậy, ông lại có một trái tim nhân hậu, sẵn sàng giúp đỡ những người nghèo khó. Câu chuyện bắt đầu khi cậu bé ăn mày đến gõ cửa nhà ông tôi xin một bát cơm. Ban đầu, nhân vật tôi không mấy quan tâm, thậm chí còn có ý đuổi cậu bé đi vì nghĩ nhà mình không có gì để cho. Nhưng ông lại không chỉ giúp đỡ cậu bé bằng cách cho cậu quần áo thay, mà còn chia sẻ phần ăn sáng của mình cho cậu. Khi trời tạnh mưa, ông lại chạy theo để đưa cho cậu bé chiếc áo mưa, một hành động thể hiện sự quan tâm và chăm sóc tận tình. Tôi thắc mắc vì sao ông tôi lại cho cậu bé ăn mày nhiều như vậy trong khi gia đình mình cũng không quá giàu có. Đây chính là lúc ông tôi kể cho cậu nghe về quá khứa của mình. (0,25 điểm)
-Chủ đề: tình cảm gia đình, lòng nhân ái và sự sẻ chia. (0,5 điểm)
1.3. Phân tích nội dung, chủ đề
- Phân tích nhân vật ông (0,5 điểm)
+ Giới thiệu: là một người thành đạt, là tiến sĩ và giám đốc của một nhà máy lớn, sống trong một ngôi nhà to đẹp nhất nhì ở thành phố. Tuy nhiên, ông đã có một tuổi thơ nghèo khổ.
+ Luôn dành tình cảm và sự chia sẻ với những người kém may mắn hơn. (PT)
-Phân tích nhân vật cháu (nhân vật tôi) (0,5 điểm)
+Trước khi gặp cậu bé ăn mày: lưỡng lự, không muốn giúp đỡ vì cho rằng nhà mình không có nhiều tiền bạc để chia sẻ.
*Sau khi chứng kiến hành động của ông: dần nhận ra ý nghĩa sâu xa của sự giúp đỡ người khác và sự đồng cảm.
2. Luận điểm 2: Phân tích những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm
Tác phẩm có rất nhiều nét đặc sắc về nghệ thuật kể chuyện:
-Phân tích tác dụng của một số nét đặc sắc trong nghệ thuật của truyện.
+Cốt truyện ngắn gọn, tình huống truyện đơn giản, nhân vật được đặt trong những tình huống rất đời thường để nhân vật bộc lộ những cá tính và những thay đổi trong tâm trạng, suy nghĩ của mình.
+Mạch truyện đi từ hiện tại trở về quá khứ và đọng kết bằng những suy ngẫm sâu sắc trong hiện tại của nhân vật “tôi”.
+Lời thoại giữa các nhân vật ngắn gọn nhưng có tác dụng góp phần thể hiện chủ đề của truyện.
+Kết hợp khéo léo các phương thức kể, tả, biểu cảm khiến câu chuyện hấp dẫn, lôi cuốn.
=>Với nội dung và nghệ thuật đặc sắc, truyện ngắn Ông tôi của Đào Quốc Thịnh đã đem đến cho người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về gia đình, lòng nhân ái và sự sẻ chia.
3. Đánh giá chung và liên hệ
- Câu chuyện Ông tôi mang đến một thông điệp sâu sắc: “Một miếng khi đói bằng một gói khi no”. Dù trong hoàn cảnh nào, việc giúp đỡ người khác luôn là điều quý giá, và một hành động nhỏ của mình có thể thay đổi cuộc đời người khác. Tác giả muốn nhấn mạnh rằng chúng ta cần có lòng nhân ái, biết sẻ chia và quan tâm đến những người xung quanh, đặc biệt là những người gặp khó khăn trong cuộc sống. (0,25 điểm)
- Liên hệ với những truyện cùng chủ đề.
*Kết bài: -Khẳng định ý nghĩa, giá trị của tác phẩm truyện:
Qua câu chuyện, chúng ta cũng thấy được giá trị của tình yêu thương trong gia đình, sự trưởng thành trong suy nghĩ của nhân vật chính, khi cậu hiểu ra bài học từ ông mình về sự quan tâm và chia sẻ. Ông tôi không chỉ là câu chuyện về lòng nhân ái mà còn là bài học về cuộc sống, về việc đối xử với nhau bằng tình thương, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào. (0,25 điểm)
- Bài học được rút ra với bản thân hoặc lời nhắn gửi
d.Sáng tạo: Cách diễn đạt độc đáo, có suy nghĩ riêng về vấn đề nghị luận (0,25 điểm)
e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo chuẩn chính ta, ngữ pháp, ngữ nghĩa Tiếng Việt. (0,25 điểm)
--------------------------------------Hết-------------------------------------