Nếu như trước ngày 1.7, nhiều người nhận được cuộc gọi từ số lạ yêu cầu cập nhật thông tin cá nhân qua ứng dụng VNeID giả mạo thì sau thời điểm này, các đối tượng lừa đảo đã biến tấu chiêu trò, nhắm vào các loại thủ tục hành chính khác.
Hiện nay đối tượng xấu, tổ chức tội phạm có mặt ở khắp nơi, có thể âm thầm theo dõi và thu thập thông tin của người dùng. Trình độ giả mạo, sử dụng công nghệ của những đối tượng này ngày càng tinh vi hơn... Cách phòng tránh khả dĩ nhất trong giai đoạn hiện nay là nâng cao ý thức, trang bị kiến thức cho người dùng để tự bảo vệ mình.
Đăng hình ảnh trên mạng xã hội, cẩn trọng sập bẫy: Tại sự kiện phát động chiến dịch phòng chống lừa đảo trực tuyến do Bộ Công an phối hợp với Google tổ chức mới đây, Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao đã chỉ rõ 7 hình thức lừa đảo phổ biến nhất bao gồm: lừa đảo mạo danh cơ sở giáo dục; lừa đảo thu hồi vốn treo; lừa đảo thanh toán dịch vụ; lừa đảo mua bán và du lịch trực tuyến; lừa đảo mạo danh cán bộ, cơ quan quản lý (Công an, Viện Kiểm sát, Tòa án, Thuế, BHXH, đăng kiểm…); lừa đảo tình cảm trục lợi tài chính; và lừa đảo đầu tư trên nền tảng giả mạo.
Để xây dựng kịch bản và tìm kiếm con mồi phù hợp, đầu tiên tổ chức lừa đảo phải đánh cắp được thông tin cá nhân có giá trị như số CCCD, số điện thoại, địa chỉ, thông tin về phương tiện, và đặc biệt là các thông tin tài chính, có thể được sử dụng cho nhiều mục đích bất hợp pháp khác nhau. Những thông tin này có thể được bán cho các tổ chức tội phạm khác, sử dụng để tạo tài khoản giả mạo, hoặc làm cơ sở cho các chiến dịch lừa đảo trong tương lai. Thông qua việc cài đặt ứng dụng độc hại hoặc lừa đảo nạn nhân cung cấp thông tin đăng nhập, các đối tượng có thể thực hiện giao dịch trái phép, chuyển tiền, hoặc thậm chí vay mượn bằng danh tính của nạn nhân. Với sự phát triển của thanh toán điện tử và ngân hàng số, khả năng gây thiệt hại từ việc chiếm đoạt quyền truy cập này là rất lớn. Khi ứng dụng độc hại được cài đặt với đầy đủ quyền truy cập, các đối tượng có thể giám sát mọi hoạt động của nạn nhân, từ các cuộc gọi điện thoại đến tin nhắn, email, thậm chí có thể sử dụng camera và microphone để theo dõi. Điều này tạo ra mối đe dọa dài hạn đối với quyền riêng tư và an ninh cá nhân.
.jpg)
Anh N.Q.B, chủ một tiệm ăn tại Tây Ninh, kể: "Tôi nhận được cuộc gọi từ số điện thoại lạ, yêu cầu tích hợp giấy phép kinh doanh vào ứng dụng VNeID và đề nghị kết bạn Zalo để hỗ trợ hướng dẫn. Nhà tôi chỉ kinh doanh quán ăn tự phát nhỏ lẻ, không có đăng ký giấy phép kinh doanh, vậy mà tụi lừa đảo nói rằng xuống chi cục thuế của huyện làm thủ tục đăng ký để giảm thuế kinh doanh từ 10% xuống 8%. Giờ không còn cấp huyện nên tôi đoán ngay đây là chiêu trò lừa đảo".
Cũng liên quan đến thuế, anh H.Đ.H, giám đốc một công ty tổ chức sự kiện tại TP.HCM, liên tiếp nhận được cuộc gọi khai báo thuế từ sau ngày 1.7. "Các đối tượng này đóng giả làm nhân viên cơ quan thuế, nói rằng sau ngày 1.7 sáp nhập tỉnh thành nên các doanh nghiệp sẽ phải khai báo thông tin lại, và cần phải làm gấp, nếu không sẽ bị truy thu và phạt nặng. Tôi rất cảnh giác và đặt ra nhiều câu hỏi cho đối tượng giả mạo này, chỉ cần hỏi tên những người quen làm chung cơ quan thì bọn chúng sẽ lòi đuôi. Mặc dù tôi chưa bị lừa nhưng hình thức giả mạo cơ quan thuế đang rộ lên rất nhiều, cần phải lên tiếng cảnh báo", anh H. cho hay.
Mới đây, còn xuất hiện nhiều trường hợp chủ xe bị đối tượng mạo danh trung tâm đăng kiểm để dẫn dụ cài đặt ứng dụng, đặc biệt ở khu vực miền Trung. Cụ thể, nhóm đối tượng hướng dẫn chủ phương tiện truy cập một đường link giả mạo Cục Đăng kiểm VN để khai báo thông tin cá nhân phục vụ cho việc đổi tem đăng kiểm. Khi chủ phương tiện truy cập đường link nói trên thì sẽ có nguy cơ bị lừa đảo chiếm đoạt tiền. Để ngăn chặn tình trạng này, Cục Đăng kiểm VN đã có văn bản thông báo tới các đơn vị đăng kiểm xe cơ giới cảnh báo các chủ phương tiện trên địa bàn quản lý. "Mọi yêu cầu, thông báo chuyển tiền từ các cuộc gọi hay tin nhắn của những số điện thoại lạ (không do Cục Đăng kiểm VN niêm yết công khai) thì chủ phương tiện tuyệt đối không thực hiện chuyển tiền. Đồng thời, không truy cập các đường link giả mạo Cục", đại diện Cục Đăng kiểm VN nhấn mạnh.
Một chuyên gia trong lĩnh vực an ninh mạng nhận định: "Mặc dù thủ đoạn mạo danh cán bộ nhà nước không phải là hiện tượng mới, nhưng các đối tượng lừa đảo đã thể hiện khả năng thích ứng và phát triển những phương thức ngày càng tinh vi hơn. Việc lựa chọn ngành thuế, đăng ký kinh doanh hay đăng kiểm làm mục tiêu cho thấy sự hiểu biết của các đối tượng về tâm lý. Khâu đầu tiên trong kế hoạch lừa đảo là nghiên cứu và thu thập thông tin. Họ có thể sử dụng nhiều nguồn khác nhau, từ các cơ sở dữ liệu bị rò rỉ đến thông tin công khai trên mạng xã hội, để xây dựng danh sách mục tiêu và hồ sơ chi tiết về từng đối tượng. Tiếp đó, mắt xích thứ hai chịu trách nhiệm phát triển kịch bản và huấn luyện kỹ năng giao tiếp để đội ngũ thực hiện trực tiếp các cuộc gọi lừa đảo. Với các công cụ hỗ trợ như phần mềm giả mạo số điện thoại hoặc các ứng dụng độc hại đã được chuẩn bị sẵn, nạn nhân làm theo hướng dẫn của chúng sẽ bị chiếm đoạt tài khoản và rút sạch tiền trong nháy mắt".
Ông Ngô Minh Hiếu, chuyên gia an ninh mạng, Giám đốc dự án Chongluadao.vn, chia sẻ: "Hiện nay đối tượng xấu, tổ chức tội phạm có mặt ở khắp nơi, có thể âm thầm theo dõi và thu thập thông tin của người dùng. Trình độ giả mạo, sử dụng công nghệ của những đối tượng này ngày càng tinh vi hơn. Chúng có thể sử dụng các dịch vụ VPN, máy chủ proxy, và các kỹ thuật giả mạo địa chỉ IP để khiến việc truy tìm trở nên cực kỳ khó khăn. Hơn nữa, các ứng dụng có thể được lập trình để tự động xóa dấu vết hoặc vô hiệu hóa bản thân khi phát hiện có dấu hiệu của sự điều tra. Cách phòng tránh khả dĩ nhất trong giai đoạn hiện nay là nâng cao ý thức, trang bị kiến thức cho người dùng để tự bảo vệ mình".
Theo chuyên gia Ngô Minh Hiếu, người dân hiện nay vẫn còn thiếu ý thức tự bảo vệ thông tin cá nhân. Đơn cử như việc đăng tải hình ảnh nhà cửa theo trend từ Google Maps hoặc đăng ảnh chụp màn hình VNeID cập nhật thông tin mới, thông tin tích hợp sau sáp nhập và thực hiện chính quyền 2 cấp có thể khiến kẻ xấu thu thập được rất nhiều thông tin cá nhân nhạy cảm như địa chỉ, vị trí sinh sống; bị theo dõi thói quen sinh hoạt, lộ loại xe, mức sống, hệ thống an ninh. Đặc biệt nguy hiểm nếu ảnh bị chia sẻ kèm tên, số điện thoại, email có thể khiến bất kỳ ai cũng có thể trở thành mục tiêu của lừa đảo, mạo danh hoặc tấn công mạng.
Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao vừa phát đi cảnh báo: Xuất hiện tình trạng lừa đảo giả mạo lực lượng chức năng xã/phường… thông báo về sắp xếp đơn vị hành chính mới trên cả nước. Các đối tượng yêu cầu người dân truy cập đường dẫn hoặc cài ứng dụng VNeID giả mạo chứa mã độc, dụ dỗ người dân nhằm lấy mã OTP tài khoản ngân hàng hoặc dữ liệu sinh trắc học nhằm chiếm đoạt tài sản.
Người dân cần cảnh giác, không làm theo các yêu cầu qua điện thoại, chỉ thực hiện cập nhật thông tin trực tiếp tại Công an xã/phường nơi sinh sống; trình báo đến cơ quan công an nơi gần nhất để được hướng dẫn.